Choroby nowotworowe : odpowiednia dieta może pomóc

Nowotwory znane są od najdawniejszych czasów. Nadal jednak – mimo postępu medycyny – przerażają i są przyczyną wielu przedwczesnych zgonów.

Pewne rodzaje raka mogą być wyleczone, a eksperci są przekonani, że prawidłowe odżywianie wspomaga działania zapobiegawcze wobec form tej choroby.

Choroba nowotworowa ( rak ) jest przyczyną jednego na pięć zgonów w Stanach Zjednoczonych i jednego na cztery w Wielkiej Brytanii. Obecnie wiele chorób nowotworowych można wyleczyć.
Niektóre produkty spożywcze mogą pomagać w ochronie przed rakiem, a zbyt małe ich ilości w diecie zwiększają ryzyko zachorowań. Inne zaś zawierają czynniki rakotwórcze ( związki kancerogenne, które sprzyjają wzrostowi nowotworów.

CZOSNEK SPRZYMIERZEŃCEM
Czosnek i cebula, których lecznicze właściwości długo kwestionowano, są sprzymierzeńcami w walce z rakiem. Przeprowadzone w Chinach badania potwierdzają ich zdolność neutralizowania związków chemicznych wywołujących raka i zmniejszenia ryzyka wystąpienia nowotworów. Jest mało prawdopodobne, aby osoby, które jedzą bardzo dużo czosnku lub cebuli chorowały na raka żołądka.

Przerzuty

Normalnie komórko rosną i rozmnażają się w sposób uporządkowany, a każda z nich pełni specyficzne funkcje. Komórki nowotworowe przeciwnie – rozrastają się gwałtownie i bez określonego porządku. Chorobę nowotworową wywołuje uszkodzenie materiału genetycznego w komórkach. Etap ten, znany jako inicjowanie, może być wywołany przez czynniki zewnętrzne, z których najważniejszymi są : promieniowanie, infekcje wirusowe i niektóre substancje chemiczne. Komórki rakowe – nie pełniąc żadnych typowych funkcji – w miarę rozrastania się do nienormalnych wielkości atakują i niszczą sąsiednie tkanki. Często, opuszczając swoje pierwotne miejsce, rozprzestrzeniają się przenoszone strumieniem krwi przez naczynia limfatyczne – docierają do odległych części ciała, gdzie stają się przyczyną wtórnych guzów nowotworowych, czyli przerzutów.

Wolne rodniki

Zachwianie równowagi wolnych rodników w organizmie stwarza warunki umożliwiające rozwój niektórych rodzajów raka. Powstawanie w ustroju wolnych rodników jest częścią naturalnego mechanizmu obronnego organizmu. Działanie promieniowania, skażenie środowiska lub spożywanie niektórych produktów mogą spowodować nadprodukcję wolnych rodników, które, uszkadzając zdrowe komórki, mogą pobudzać ich przemianę w komórki rakowe. Niektóre witaminy i składniki mineralne – znane jako przeciwutleniacze lub „ wymiatacze ” wolnych rodników – przeciwdziałają szkodliwemu wpływowi tych ostatnich na organizm.
Pożywienie może przyczynić się do wywołania raka, jeżeli zawiera substancje kancerogenne, ale może też być źródłem czynników udaremniających skutki działania tych substancji. System immunologiczny powinien zareagować natychmiast na komórki-mutanty i zahamować rozwój raka, ale system osłabiony z powodu nieodpowiedniego, ubogiego odżywiania, może dopuścić do rozwoju choroby. Dieta ma również wpływ na produkcję hormonów, które mogą decydować o tempie rozwoju raka.

Tłuszcze są ważnym źródłem energii, lecz ich nadmiar w jadłospisie może być przyczyną rozwoju niektórych form raka, dlatego też trzeba sprawdzać, czy tłuszcze z pożywienia nie stanowią więcej niż 35 procent wartości energetycznej całodziennej racji pokarmowej. Weganie – jak wykazują badania statystyczne – są mniej narażeni na raka jelita grubego ( okrężnicy ) niż konsumenci mięsa, a nawet wegetarianie.
Dieta wysokotłuszczowa i niskobłonnikowa może prowadzić do nadwagi, zmian w funkcjonowaniu jelit oraz do zaparć, a każdy z tych objawów zwiększa zagrożenie rakiem.
Na przykład nowotwory macicy, pęcherzyka żółciowego i piersi są najbardziej rozpowszechnione wśród osób otyłych. Występowaniu raka sprzyja ponadto sposoby przygotowania żywności do spożycia. Na przykład produkty spalone „ na węgiel ” kumulują w miejscach przypaleń substancje, które mogą być kancerogenne. Dlatego nie powinno się jeść części spalonych, jak również produktów spleśniałych, bo i one są niebezpieczne.
Z umiarem trzeba jeść bekon i produkty garmażeryjne. Zawierają one znaczne ilości sodu, a konserwowane są azotynami i azotanami, które – wchodząc w reakcję e składnikami żywności zwanymi aminami – wytwarzają nitrozoaminy uznawane za przyczynę raka żołądka.
Pewne rodzaje raka mogą być wyleczone, a eksperci są przekonani, że prawidłowe odżywianie może wspomagać działania zapobiegawcze wobec wielu form tej choroby.
Wiele innych substancji chemicznych, wprowadzanych jest do żywności w procesach uprawy tuczu lub przetwarzania i chociaż nie ma dowodów, że mogą one przyczynić się do powstawania raka, można przecież wybierać żywność, która nie zawiera syntetycznych dodatków. Żywność ekologiczna – owoce, warzywa, mięsa i wiele innych produktów – jest obecnie stosunkowo łatwo dostępne.

JEDZ DUŻO

Świeżych owoców i warzyw,pełnoziarnistych produktów zbożowych

ZREZYGNUJ Z

Alkoholu, Tłuszczów ( szczególnie zwierzęcych ) zawierających nasycone kwasy tłuszczowe,
Produktów wędzonych lub konserwowanych solą, Mięsa, szczególnie jego przetworów, Produktów przypalonych lub pieczeni z rożna,

UNIKAJ

Palenia papierosów, Opalania się bez środków ochronnych

Rola witamin

Układając jadłospis, trzeba upewnić się, czy dieta pokrywa zapotrzebowanie organizmu na chroniące zdrowie witaminy A, C i E. Te witaminy – przeciwutleniacze – oczyszczają organizm ze szkodliwych wolnych rodników. Witamina A zaś – jak twierdzą niektórzy naukowcy – przejawia specyficzne właściwości przeciwnowotworowe. Dla osób, które wiedzą, że są chore na raka, korzystniejsze może być przyjmowanie beta-karotenu występującego w jasno zabarwionych owocach i warzywach. Najnowsze badania wykazują związek między dietami uwzględniającymi znaczne ilości takich warzyw a spadkiem zachorowań na raka płuc, pęcherza moczowego, piersi oraz szyjki i błony śluzowej macicy.
Witamina C, pełni funkcję „ czyściciela ” organizmu i jest silnym przeciwutleniaczem. Zapobiega ona również tworzeniu się nitrozoamin w żołądku. Witamina E ochrania komórki i tkanki tłuszczowe oraz pomaga utrzymać w dobrej formie serce. Bioflawonoidy, również mają właściwości przeciwutleniające. Witamina B2 pełni prawdopodobnie rolę w profilaktyce nowotworów przełyku; łącznie z witaminą B6 pomaga rozkładać substancje kancerogenne. Niedobór kwasu foliowego zwiększa ryzyko wystąpienia raka szyjki macicy.
Selen jest silnym przeciwutleniaczem, który dobrze współdziała z innymi przeciwutleniaczami – witaminami A, C i E. Niedobór selenu wiąże się z rosnącym zagrożeniem niektórymi rodzajami raka. Zagrożenie to wzrasta, jeśli w diecie jest mało witaminy E.

NAJWIĘKSZY WRÓG WĘZŁÓW CHŁONNYCH

Ziarnica złośliwa ( choroba Hodgkina ) jest najlepiej poznanym nowotworem układu limfatycznego. Może się pojawiać bez względu na wiek, a ujawnia się szybciej niż wiele innych rodzajów raka. Najwyższa jest zachorowalność wśród ludzi bardzo młodych oraz osób starszych.
Przyczyny choroby nadal nie są znane. Prowadzone obecnie badania dążą do ustalenia, czy wirus Epsteina-Barra ( wywołujący mononukleozę zakaźną, czyli gorączkę gruczołową ) ma związek z chorobą. Objawami nowotworu tego typu są : powiększone węzły chłonne, bóle brzucha, powiększona śledziona, spadek masy ciała i anemia, zaatakowany może być też szpik kostny.
Osoby chorujące na ziarnicę złośliwą powinny odżywiać się racjonalnie. Zbilansowana dieta pomoże utrzymać pacjentom siłę, nie zastąpi jednak właściwych w tym wypadku metod leczenia. Przy pierwszych oznakach choroby należy poradzić się lekarza; wczesna diagnoza w chorobie Hodgkina stwarza szansę powrotu do zdrowia.

Ochronna rola błonnika pokarmowego

Produkty o wysokiej zawartości błonnika mogą w sposób istotny chronić przed rakiem jelita grubego w części zwanej okrężnicą oraz formami raka występującymi w obrębie odbytnicy, prostaty, macicy i piersi.
Błonnik nierozpuszczalny zapobiega kumulowaniu się nie strawionej pozostałości żywności w jelitach, dzięki czemu śluzówka jelita mniej narażona na szkodliwe oddziaływanie związków kancerogennych – w tym substancji, które powstają w wyniku działania bakterii na kwasy żółciowe. Błonnik rozpuszczalny, także odgrywa ważną rolę, ponieważ transportuje toksyny i związki kancerogenne w trakcie procesów trawienia i wydalania z organizmu.

Żywność, która chroni przed rakiem

Naukowcy, badając związek między występowaniem raka piersi a substancjami znanymi pod nazwą indoli, doszło do wniosku, że prawdopodobnie to właśnie one zmniejszają ryzyko zachorowania na tę formę nowotworu. Jest to rezultat hamowania aktywności żeńskiego hormonu płciowego – estrogenu. Indole występują w brukselce, brokułach, kapuście oraz innych warzywach kapustnych. Badacze sprawdzają ponadto, czy soja oraz produkty sojowe, takie jak na przykład tofu, chronią przed rakiem – szczególnie przed rakiem piersi – w związku z zawartością hormonów roślinnych, znanych pod nazwą fitoestrogenów.

Podczas gdy zalety niektórych rodzajów żywności oraz potencjalne zagrożenie ze strony innych są stopniowo uznawane przez środowisko medyczne, rola diety w leczeniu raka nadal pozostaje sprawą sporną. Wpływ sposobu odżywiania na rozwój tej choroby zależy od jej etapu, sposobu leczenia oraz tego, czy pacjent zareaguje na zabiegi lecznicze.
Choroba, mimo stałego postępu medycyny w tej dziedzinie, ciągle jest bardzo groźna. Pacjentom z zaawansowanym rakiem trzeba podawać wszelkie produkty, które chcą oni jeść – bez względu na to, czy żywność ta – z dietetycznego punktu widzenia – uznawana jest za korzystną, czy nie.

NIEBEZPIECZEŃSTWA KĄPIELI SŁONECZNYCH

Rak skóry zajmuje w Polsce czwarte miejsce wśród najczęściej występujących chorób nowotworowych. Najbardziej niebezpieczną formą jest czerniak złośliwy skóry, ponieważ rozwija się bardzo szybko.
W porę postawiona diagnoza ułatwia leczenie, jednak co roku czerniak przyczynia się do ponad półtora tysiąca zgonów. Najbardziej narażone na zachorowania są osoby o jasnej cerze ( szczególnie rudowłose ).
Beta-karoten, który występuje w jasno zabarwionych owocach i warzywach, może wspomóc zapobieganie, ale nie zastąpi kremów do opalania oraz stosowania innych środków ostrożności.

Sieć powiązań sposobu odżywiania i występowania raka

Postęp w dziedzinie nauk medycznych, wzbudził nowe nadzieje wśród osób chorych na raka. Prawdopodobnie czynniki poza żywieniowe są przyczyną dwóch trzecich zachorowań; np. główną przyczyną raka szyjki macicy jest wirus. Czynniki żywieniowe natomiast – z powodu niedoboru lub nadmiaru niektórych składników – pozostałej jednej trzeciej wszystkich form choroby.
Niskie spożycie beta-karotenu uznaje się za przyczynę raka pęcherza moczowego oraz wzrostu zagrożenia rakiem płuc, krtani i przełyku. Niedobór witamin z grupy B oraz witaminy C łączony jest z występowaniem raka. Wskazywano też na związek niektórych dodatków do żywności z występowaniem raka. Zagrożenie takie można obniżyć, jedząc produkty bogate w witaminy. Układ czerwonych listków ukazuje sieć powiązań między sposobem odżywiania a rakiem.

Przyczyną nieprawidłowej wydzieliny szyjki macicy może być zbyt mała ilość witaminy C w pożywieniu. Naukowcy sądzą, że istnieje związek między paleniem papierosów oraz niskim poziomem witaminy C a rakiem szyjki macicy.

Kobiety z rakiem szyjki macicy mogą mieć niski poziom witaminy B6 w organizmie. Palenie papierosów wyczerpuje ustrojowe zapasy witamin z grupy B.

W organizmie kobiet chorych na raka szyjki macicy stwierdzono niski poziom kwasu foliowego i witamin z grupy B. Rozrost komórek przedrukowych hamuje podawanie suplementów kwasu foliowego. Alkohol może niszczyć witaminy z grupy B.

Jedzenie dużych ilości owoców i warzyw chroni przed zachorowaniem na wiele rodzajów raka.

Wegetarianie są mniej podatni na raka jelit, niż osoby jedzące mięso; ich dieta jest bogata w nasycone kwasy tłuszczowe oraz uwzględnia wiele owoców i warzyw.

Powszechnie twierdzi się, że palenie papierosów jest przyczyną raka płuc. Istnieje również związek między nałogiem a rakiem ust, gardła, przełyku, trzustki, pęcherza moczowego i szyjki macicy.

Niski poziom witaminy C kojarzony jest z rakiem przełyku i krtani. Zarówno palenie papierosów, jak i konsumpcja alkoholu wyczerpują ustrojowe zasoby witaminy C.

Wysokie spożycie alkoholu jest uznane za działanie zwiększające zagrożenie rakiem ust, przełyku, gardła, krtani i wątroby.

Niskie spożycie beta-karotenu wiąże się z rosnącym ryzykiem zachorowań na raka krtani, płuc, żołądka, jelita grubego i pęcherza moczowego. Nadmiar alkoholu utrudnia wchłanianie beta-karotenu.

Błonnik może wspomagać ochronę organizmu przed takimi formami raka, jak nowotwór jelit, odbytnicy, prostaty, macicy i piersi.

Azotany i azotyny. Stosowane przy konserwowaniu niektórych mięs, wchodzą w reakcję ze składnikami żywności, tworząc w żołądku nitrozoaminy – substancje, których obecność kojarzona jest z występowaniem raka żołądka.

Prawidłowe spożycie witaminy C może powstrzymywać tworzenie kancerogennych nitrozoamin.

Azotany i azotyny są szeroko stosowane w wielu produktach wędzonych i solonych, takich jak bekon i konserwy mięsne.

W krajach, gdzie spożywa się dużo produktów wędzonych, marynowanych i solonych, obserwuje się wysoką zachorowalność na raka żołądka. Taka dieta uboga jest również w witaminę C.

Rak piersi, macicy i pęcherzyka żółciowego występuje częściej wśród ludzi otyłych, niż osób szczuplejszych.

Dieta bogatotłuszczowa jest czynnikiem sprzyjającym zachorowaniom na raka jelit i odbytnicy. Nadmierne spożycie tłuszczów jest główną przyczyną otyłości.

www.ZielonyDziennik.pl, Paweł Wiśniewski